Weet je waar ik energie van krijg? Als iemand me verrast. Dan bedoel ik niet met een cadeau, maar met een gedachte. Dit overkwam mij in een door mijn uitgever georganiseerde online-leesclub met 25 lezers van mijn nieuwe roman Van het hart. Een ontzettend inspirerende ervaring kan ik je vertellen. Het is zo bijzonder om te horen hoe mensen jouw boek gelezen hebben en wat ze er allemaal uithalen, soms zelfs dingen die jij er als schrijver niet eens bewust in hebt gestopt. Naast het online-gesprek liep er ook nog een chat mee. En daarin gebeurde het. Iemand vroeg me dit:

‘Ik lees een bepaalde luchtige humor in Van het hart. Is dat de humor die jij zelf ook in het leven hebt, of is dit echt bedacht voor deze roman?’

Ik meen me te herinneren dat ik met rode blosjes beaamde dat het mijn eigen humor was. Na afloop van de sessie herlas ik de chat en ook die vraag en toen pas drong tot me door hoe verrassend die vraag op zichzelf was. Ik zag humor altijd als iets wat je hebt – een gevoel voor humor – maar blijkbaar vond de vragensteller dat je humor kunt bedenken. Grappig toch? En uiteindelijk óók waar, want alles in het boek is door mij bedacht

Gandhi rent over het perron. Zijn leren tas houdt hij stevig tegen de borst gedrukt, zijn lange witte gewaad wappert in de wind. Hij moet de trein halen. De locomotief braakt de eerste rookwolken uit en de wielen beginnen langzaam te draaien. Dan verliest Gandhi een van zijn sandalen…
Hij staat voor de keuze: of ik haal de trein, of ik pak mijn sandaal.

Wat zou jij doen?

Dilemma’s zijn dagelijkse kost. Soms zijn ze eenvoudig, soms lastig en soms simpelweg onoplosbaar. De ene keer is het een kwestie van het beste uit een situatie halen en de andere keer is het accepteren dat je iets verliest. Toch blijkt er een generieke regel te zijn: des te lastiger het dilemma, des te heviger de hoofdpijn.

Vaker dan we beseffen zijn verhalen een leidraad bij deze dilemma’s. Ze helpen ons het dilemma beter te begrijpen, bieden een frisse invalshoek en laten zien dat de mens al honderden, zo niet duizenden jaren geconfronteerd wordt met dit soort dilemma’s. Het is een van de vele manieren waarop verhalen betekenis geven aan ons leven.

Weet je wat Gandhi doet? Hij springt in de trein, trekt zijn overgebleven sandaal uit en gooit hem op het perron. Zo heeft de gelukkige vinder er ook nog wat aan.

Eind 2019 werd ik gevraagd om een verhalenvoorstelling te maken voor Oerol. Samen met mijn medeverhalenverteller koos ik voor het thema Russische sprookjes. Tot groot genoegen van mijn kinderen (13 en 9) bestond mijn onderzoek uit het voordragen van talloze Russische vertellingen. Helaas kon Oerol dit jaar geen doorgang vinden, maar de Russische sprookjes zijn binnen ons gezin nog razend populair.

Het vertellen van deze sprookjes aan mijn kinderen is een dynamische gebeurtenis. Ze kennen inmiddels de belangrijkste figuren uit de Russische sprookjeswereld, onderbreken mij regelmatig en vertellen het verhaal naar eigen inzicht verder. De sprookjes hebben veel terugkerende elementen, waardoor je het sprookje gemakkelijk samen vertelt.

Het valt me op hun verbeelding een hoge vlucht heeft genomen. Ze verzinnen snel verhaaltjes, tekenen veel en hebben vaak goede knutselideeën. De kracht van verhalen vertellen is dat je er zelf de beelden bij moet bedenken. Hoe vaker je dat doet, hoe beter je erin wordt. In feite is je verbeelding een spier die je kan trainen.

Wat voor kinderen evident is – de verbeelding stimuleren met verhalen – geldt net zo goed voor volwassenen. Natuurlijk, een mooie serie kijken op Netflix na een lange werkdag is heerlijk ontspannend. Maar vergeet niet dat je die beelden als hapklare brokken krijgt voorgeschoteld. Net zo goed als je minstens drie keer per week moet sporten, moet je een paar keer per je week verbeelding trainen.

Schrijf een verhaaltje over een familieherinnering, teken een scène uit een sprookje na of vertel je partner of kinderen een mooi verhaal. Het gaat er niet om of je kán schrijven of tekenen, maar dat je bezig bent je verbeelding te prikkelen (en die van anderen). Want wees eerlijk, wat is er nou mooier dan goed getrainde fantasiebiceps?

Mensen zitten vast achter schermen. Ze vinden geen rust, geen stilte want ze moeten praten, vergaderen, werken en hop… door naar de volgende online meeting. Rust en stilte: laat dat nou net de twee dingen zijn die we meestal niet hebben en er daarom des te meer naar verlangen. Het is goed ergens naar te verlangen. Het houdt ons scherp en onverzadigd. Als je alle rust en stilte van de wereld had, de hele tijd, zou je dan wel tot iets komen?
Ik moet het hebben van momenten, daarin moet het gebeuren; mijn verlangen een beetje inlossen. Weg van het scherm. Weg van de prikkels. Terug naar de bron. Uit stilte ontstaat creativiteit. Ik las een prachtig gedicht van schrijver Wendell Berry ‘How to be a poet’, maar het had net zo goed ‘How to be a human’ kunnen heten. Het gaat over stilte, om je heen en in jezelf en over geduld, over kennis, inspiratie en acceptatie en over wat er uit de stilte komt: woorden als gebeden, als gebeden die hun weg terug vinden naar degene die bidt.

How to be a poet

 Make a place to sit down. Sit down. Be quiet.
You must depend upon affection, reading, knowledge, skill – more of each
than you have – inspiration, work, growing older, patience, for patience joins time
to eternity. Any readers who like your poems, doubt their judgement.
Breathe with unconditional breath the unconditioned air. Shun electric wire.
Communicate slowly. Live a three-dimensioned life; stay away from screens.
Stay away from anything that obscures the place it is in.
There are no unsacred places; there are only sacred places and desecrated places.
Accept what comes from silence.
Make the best you can of it. Of the little words that come out of the silence, like prayers
prayed back to the one who prays.
Make a poem that does not disturb the silence from which it came.

Inge